Anhor.uz сайтида пойтахт дорихоналарида контрабанда йўли билан кирган инсулин сотилаётгани ҳақида мақола чоп этилди. Мазкур мақола юзасидан Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги қуйидагиларни маълум қилади.

Инсулин ўзи нима?

Инсулин гликогеннинг парчаланиши ва жигарда глюкоза синтезланишини тўхтатиб, қондаги қанд миқдорини камайтирувчи дори воситаси ҳисобланади. Инсон организмида инсулин етишмаслиги қандли диабетга сабаб бўлади.

Ўзбекистонда дори воситалари тиббиёт амалиётида қўлланиши учун (шу жумладан инсулин ҳам) давлат рўйхатидан ўтиши шартми?

Ўзбекистон Республикасининг 2016 йил 4 январда тасдиқланган “Дори воситалари ва фармацевтика фаолияти тўғрисида”ги Қонунининг 12-моддасидага кўра, дори воситаларининг, тиббий буюмларнинг ва тиббий техниканинг тиббиёт амалиётида қўлланилишига, қоида тариқасида, улар давлат рўйхатидан ўтказилганидан кейин рухсат этилади.

Қуйидагилар давлат рўйхатидан ўтказилиши керак:

Маълумот учун, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2013 йил 23 мартдаги 213-сон Қарори билан тасдиқланган “Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техникани давлат рўйхатидан ўтказиш ҳамда рўйхатдан ўтказилганлик гувоҳномаси бериш тартиби тўғрисида”ги Низомга мувофиқ, Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлигининг Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва стандартлаштириш давлат маркази (кейинги ўринларда Давлат маркази деб аталади) — Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлигининг дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техникани давлат рўйхатидан ўтказиш, сифат назорати, стандартлаштириш ва сертификатлаштиришни амалга оширадиган ишчи органи ҳисобланади.

Мазкур орган томонидан дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техникани давлат рўйхатидан ўтказиш натижаларига кўра бериладиган гувоҳноманинг амал қилиш муддати беш йил бўлиб, гувоҳнома дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техниканинг давлат рўйхатидан ўтказилганлигини ва Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан тиббиёт амалиётида қўлланилишига рухсат берилганлигини тасдиқловчи ҳужжат ҳисобланади.

Булардан ташқари, Вазирлар Маҳкамасининг 2011 йил 28 апрелдаги 122-сон қарорига мувофиқ, фармацевтика маҳсулотлари мажбурий тарзда сертификатлаштирилиши белгиланган бўлиб, дори воситалари Давлат маркази (аккредитациядан ўтган сертификатлаштириш органи) томонидан ўрнатилган тартибда сертификатлаштириш мақсадида синовлардан ўтказилади ва сифатини тасдиқловчи мувофиқлик сертификати расмийлаштирилади.

Булардан кўзланган мақсад, юртимизга кириб келаётган дори воситаларининг сифатини, унинг безарарлигини аниқлаш ҳамда мамлакатимиз аҳолисини хавфсиз сифатли дори воситалари билан таъминлашдан иборатдир.

Aгарда дорихоналарда юқоридаги тартиб бўйича давлат рўйхатидан ўтмаган ва мувофиқлик сертификатига эга бўлмаган дори воситалари (инсулин)ни сотилаётганлиги аниқланса қонунчиликда қандай жавобгарлик белгиланган?

Ўзбекистон Республикасининг 2016 йил 4 январдаги «Дори воситалари ва фармацевтика фаолияти тўғрисида»ги ЎРҚ-399-сонли қонунининг 20-моддасига биноан, cифатсиз, қалбакилаштирилган, Ўзбекистон Республикасида рўйхатдан ўтказилмаган дори воситаларини ва тиббий буюмларни, шунингдек Ўзбекистон Республикасида рўйхатдан ўтказилган дори воситаларининг ғайриқонуний нусхаларини харид қилиш, чакана реализация қилиш ҳамда улардан фойдаланиш тақиқланади.

Шунингдек, сифатсиз ёки қалбакилаштирилган дори воситаларини ёхуд тиббий буюмларни ўтказиш мақсадида ишлаб чиқариш, тайёрлаш, олиш, сақлаш, ташиш ёки ўтказиш, шунингдек дори воситаларини ёки тиббий буюмларни дорихоналардан ва уларнинг филиалларидан ташқарида реализация қилганлик учун маъмурий ва жиноий жавобгарлик белгиланган.

Қонунчиликда жавобгарлик белгиланган экан нега Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги Давлат рўйхатидан ўтмаган дори воситалари (инсулин)ни сотаётган дорихоналарни текширмайди?

Бизнесни ривожлантиришдаги бюрократик тўсиқларни бартараф этиш, тадбиркорлик субъектларини ҳимоя қилишнинг ҳуқуқий механизмларини янада кучайтириш, мамлакатда инвестиция ва ишбилармонлик муҳитини яхшилаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 27 июлда қабул қилинган “Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5490-сон Фармонига мувофиқ, 2019 йил 1 апрелдан бошлаб тадбиркорлик субъектлари фаолиятида ўтказиладиган текширувларни мувофиқлаштириш ва назорат қилувчи органлар томонидан текширувлар ўтказилишининг қонунийлиги устидан назорат Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш бўйича вакил томонидан амалга оширилиши белгиланган.

Текширувлар тартиби эса “Назорат қилувчи органлар томонидан тадбиркорлик субъектлари фаолиятида ўтказиладиган текширувларни келишиш ва ўтказиш тартиби ҳақидаги вақтинчалик низом”да (руйхат рақами 3067-сон 07.09.2018) белгилаб қўйилган.

Унга мувофиқ, назорат қилувчи орган жисмоний ва юридик шахсларнинг қонун ҳужжатлари бузилиши ҳолатлари ҳақидаги мурожаатлари;

назорат қилувчи органлар томонидан тадбиркорлик субъектлари фаолиятида ўтказилган «хавфни таҳлил этиш» натижалари, шу жумладан оммавий ахборот воситаларидан ёки бошқа ташқи манбалардан (ижтимоий тармоқлар, веб-сайтлар) олинган маълумотлар асосида ваколатли орган (Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш бўйича вакил)га текширув ўтказишни сўраб мурожаат қилишга ҳақли.

Бу нима дегани? Дори воситалари ва тиббий буюмларни чакана реализация қилишни лицензиялашни амалга оширувчи орган - Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлигининг ҳудудий бўлинмаси юқоридаги асослар бўлсагина ваколатли органга (фаолияти лицензияланган) дорихонада текширув ўтказишни сўраб мурожаат қилишга ҳақли.

Anhor.uz сайтидаги мақолага келсак, мақола муаллифининг фикрига кўра контрабанда йўли билан кирган инсулин Тошкентдаги 69 та дорихонада сотилаётганлиги лекин улар қайси дорихоналар эканлиги очиқланмаган ва ҳолат юзасидан тегишли тартибда Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлигининг ҳудудий бўлинмасига нега мурожаат қилинмаганлиги қизиқ...

Хўш, унда бу вазиятда нима қилиш керак? Aҳоли саломатлиги учун сифати кафолатланмаган дори воситалари бемалол сотилаверсинми?

Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 6 апрелдаги 185-сон Қарори билан тасдиқланган, "Дори воситаларини ва тиббий буюмларни чакана реализация қилиш тартиби тўғрисида"ги низомга кўра, сотиб олувчининг талабига биноан дорихона ходими дори воситалари ва тиббий буюмларнинг нархлари ва уларнинг сертификатлаштириш органи томонидан расмийлаштирилган мувофиқлик сертификатини кўрсатиши лозим. (Бунда мувофиқлик сертификатидаги дори воситасининг савдо номи, серияси, дозаси, чиқарилган шакли, ишлаб чиқарилган санаси, ишлаб чиқарган мамлакат ҳақидаги маълумотлар дори воситасининг айни шу ўрамидаги маълумотларга мос келиши керак)

Эслатиб ўтамиз, "Дори воситалари ва тиббий буюмларни чакана реализация қилишни лицензиялаш тартиби тўғрисида"ги низомнинг (рўйхат рақами 284-сон 12.05.2017) 49-бандига асосан, Ўзбекистон Республикасида рўйхатдан ўтказилмаган, сифатсиз, қалбакилаштирилган дори воситаларини ва тиббий буюмларни, шунингдек Ўзбекистон Республикасида рўйхатдан ўтказилган дори воситаларининг ғайриқонуний нусхаларини сақлаш ва (ёки) реализация қилиш лицензиянинг амал қилиши белгиланган тартибда тўхтатилишига олиб келадиган, лицензия талаблари ва шартларини қўпол равишда бузилиши ҳолати ҳисобланади.

Шу ўринда айтиш жоиз, сифатсиз ёки қалбакилаштирилган дори воситалари ва тиббиёт буюмлари айланмаси билан боғлиқ ноқонуний ҳаракатларга қарши курашиш Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ҳузуридаги Иқтисодий жиноятларга қарши курашиш департаментининг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади. (Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 23 майдаги ПФ-5446-сон Фармони).

Aгарда фуқаролар, дори воситалари ёки тиббий буюмларнинг ноқонуний олди-сотдисига дуч келишса, Иқтисодий жиноятларга қарши курашиш департаментиниг 71-233-1007 ишонч телефонига ёки Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлигининг 71-234-0604 телефонига мурожаат қилишлари керак.

Ушбу мурожаатга асосан, назорат қилувчи органлар тегишли тартибда вазиятни ўрганиб, белгиланган тартибда тадбиркорга чора кўришлари мумкин бўлади.

Сифати кафолатланмаган ва қалбаки дори воситалари савдосига қарши қандай ишлар қилинмоқда?

Тошкент шаҳар фармацевтика тармоғини ривожлантириш бўлинмасига жорий йилнинг 20 апрель санасига қадар жисмоний ва юридик шахслардан 46 та мурожаат келиб тушган бўлиб, ушбу мурожаатлар ўрганилиб, ҳуқуқий баҳо бериш мақсадида Ҳуқуқни мухофаза қилувчи органларга йўналтирилган ҳамда дорихоналарда тегишли тартибда текширувлар ўтказилиб, аниқланган қонунбузилиш ҳолатлари юзасидан дори воситалари ва тиббий буюмларни чакана реализация қилиш учун берилган лицензиянинг амал қилишини тугатилиши сўраб судга даъво аризаси киритилган.

Шунингдек, Давлат маркази берган маълумотга кўра, Ўзбекистон Республикаси Бош Прокуратураси ва ҳудудий бўлинмалари, Ўзбекистон Республикаси Бош Прокуратураси ҳузуридаги Иқтисодий жиноятларга қарши курашиш департаменти, Ички ишлар вазирлиги, Давлат солиқ қўмитаси, Божхона қўмитаси ва уларнинг ҳудудий бўлинмалари билан сифати кафолатланмаган ва қалбаки дори воситаларини мамлакатимизга кириб келишининг олдини олиш борасида ҳамкорлик қилиб келинмоқда.

Ҳулоса ўрнида, Фармацевтика тармоғини ривожлантирииш агентлиги қонунбузар тадбиркорлар фаолиятини қоралайди ва ваколат доирасида уларга қарши курашишда тегишли давлат органлари билан ҳамкорликка тайёр эканлигини маълум қилади.

Aгарда фуқаролар давлат рўйхатидан ўтган дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техникаларнинг сифатсиз, белгиланган талабларга номувофиқ ишлаб чиқарилган, нуқсонли ҳолатларига дуч келса, Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлигининг @uzpharmagency_bot алоқа ботига ёки (71) 2340604 ишонч телефонига мурожаат қилишларини эслатиб ўтади.