Ўзбекистон фармацевтика бозорига нуфузли хорижий компанияларни жалб этиш, инвестициялар ҳажмини ошириш мақсадида, кафолатли харид қилиш механизмини такомиллаштиришга қаратилган Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил12 октябрдаги ПФ‒168-сон Фармони қабул қилинди.

Фармонга асосан, 2024 йил 1 январдан фармацевтика маҳсулотлари харидларига ажратилиши режалаштирилган Давлат бюджети маблағлари доирасида маҳаллийлаштириладиган фармацевтика маҳсулотларини ўн йилгача бўлган муддатга шартнома тузиш орқали кафолатли харид қилиш механизмини жорий этиш белгиланди. Бунда, биринчи навбатда маҳсулот сифати, самараси ва безарарлиги исботлангандан сўнг кафолатли харид қилиш шартномалари тузилади ҳамда молиялаштирилади.

Кафолатли харид қилиш тартиби 2022 йил жорий қилинган бўлса, дастлаб шартномаларни тузиш муддати 3 йил қилиб белгиланган эди. Амалиёт шуни кўрсатдики, уч йил муддат учун кафолатли харид қилиш асосида давлатга фармацевтика маҳсулотларини етказиб бериш, маҳсулотни маҳаллийлаштиришга сарф қилинган муддат ва маблағлар ўзини оқламайди.
Дунё тажрибасида кафолатли харид шартномаларининг муддати
10 йилга қадар тузилади. Маҳаллийлаштириладиган фармацевтика маҳсулотлари дастлаб клиник синовлардан ўтказилади. Синов натижалари ижобий бўлган тақдирда, маҳсулотлар давлат рўйхатидан ўтказилади ҳамда сертификатлаштирилади. Бу жараёнлар маълум вақтни талаб этади. Шундан келиб чиқиб, Президент Фармони билан ушбу тизим такомиллаштирилмоқда.
Фармонда кафолатли шартномаларни тузиш тартиби ва кетма-кетлиги аниқ белгилаб берилди. Бунда:
- Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан дори воситаларига бўлган талаб ишлаб чиқилади ва Фармацевтика саноатини ривожлантириш бўйича комиссияга кўриб чиқиш учун тақдим этилади.
- Бош вазир ўринбосари Ж.Ходжаев бошчилигидаги комиссия томонидан аввал республика ҳудудида ишлаб чиқарилмаган, истиқболда маҳаллийлаштириладиган субстанциялар, дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техникалар рўйхати тасдиқланади;
- фармацевтика маҳсулотлари рўйхати Давлат харидлари бўйича махсус ахборот порталида, Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳамда Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлигининг интернет сайтларида жойлаштирилади;
- рўйхат талаб ва эҳтиёждан келиб чиқиб, доимий равишда янгиланиб борилади;
- Комиссия ҳузурида вазирлик ва идоралардан, соҳанинг етук мутахассисларидан иборат Ишчи гуруҳи ташкил этилиб, эҳтиёж асосида техник топшириқлар ишлаб чиқилади;
- техник топшириқлар асосида кафолатли харид қилиш шартномаларини имзолаш учун ғолиблар очиқ танловлар орқали аниқланади.
Фармоннинг қабул қилиниши:
биринчидан, аҳолини сифатли ва арзон фармацевтика маҳсулотлари билан узлуксиз таъминлаш имконини беради;
иккинчидан, Россия, Туркия, АҚШ ва Европа давлатларидаги нуфузли компаниялар Ўзбекистон бозорига жалб этилади;
учинчидан, Ўзбекистонда ишлаб чиқарилмаган дори воситаларини ўзлаштириш имконияти яратилади;
тўртинчидан, импорт оптималлаштирилиб, маҳаллийлаштириш даражаси оширилади.